Báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho thấy, trong tổng số đơn khiếu nại, tố cáo hàng năm các cơ quan hành chính nhà nước nhận được có khoảng 70% là đơn khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai. Từ khi Luật đất đai năm 2003 có hiệu lực, việc khiếu nại, tố cáo của công dân đối với các quyết định hành chính về đất đai, phát sinh nhiều nhất ở lĩnh vực quản lý đất đai, đặc biệt là việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện các dự án. 
 

Ảnh: VTC

Theo số liệu tổng hợp của Thanh tra Chính phủ, từ năm 2003 đến năm 2010, các cơ quan hành chính nhà nước các cấp đã tiếp nhận và xử lý 1.219.625 đơn thư khiếu nại, tố cáo trong đó đơn thư khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai bình quân các năm chiếm 69,79%. Cũng từ năm 2004 đến năm 2011, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tiếp nhận được 59.751 lượt đơn của 29.671 vụ việc, trong đó khiếu nại hành chính về đất đai là 17.711 vụ chiếm 58,59%, có 5.966 vụ việc khiếu nại quyết định hành chính trong giải quyết tranh chấp đất đai chiếm 20,11%, có 4.639 vụ đòi lại đất cũ chiếm 15,63% và 1.355 vụ việc tố cáo chiếm 4,57%. Trong lĩnh vực tư pháp, số lượng các vụ án hành chính liên quan đến việc khởi kiện của công dân đối với các quyết định hành chính về quản lý đất đai cũng có xu hướng gia tăng. Từ năm 2004 đến năm 2011, Tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý sơ thẩm 3.994 vụ, giải quyết 2.857 vụ chiếm 71,5%, người khởi kiện là cá nhân chiếm 2.715 vụ, khởi kiện là cơ quan, tổ chức chiếm 142 vụ.

Đánh giá về hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận xét, công tác này đã được cấp uỷ Đảng, chính quyền các cấp quan tâm, xem đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, đã tập trung chỉ đạo, lãnh đạo sát sao, có nhiều giải pháp tích cực nhằm tập trung giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại, tố cáo ngay tại địa phương, cơ sở. Việc giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo của công dân trong lĩnh vực đất đai cơ bản được thực hiện đúng thẩm quyền, đảm bảo trình tự theo Luật khiếu nại, tố cáo, Luật đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành luật góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức.

Mặc dù đánh giá các quyết định hành chính về đất đai đã được các cấp, các ngành ban hành theo đúng thẩm quyền, tuân thủ đúng các quy định của pháp luật về nội dung, hình thức và trình tự, thủ tục, công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực đất đai cũng có nhiều chuyển biến tích cực, từng bước được chấn chỉnh và đi vào nề nếp, song, Ủy ban thường vụ Quốc hội cũng cho rằng, hiện nay có chính sách nhất là về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất để thực hiện các dự án chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn dẫn đến tình trạng các quyết định thu hồi đất được ban hành đúng về thẩm quyền, trình tự, thủ tục nhưng người dân vẫn khiếu nại, tố cáo (thực chất là khiếu nại về chính sách bồi thường, hỗ trợ, việc áp giá đền bù đối với các loại đất bị thu hồi). Bên cạnh đó, vẫn còn một số quyết định hành chính về đất đai bị khiếu nại, tố cáo là do chưa đảm bảo trình tự, thủ tục, hình thức theo luật định, trái với thẩm quyền; một số nội dung chưa phù hợp, chưa đáp ứng được đòi hỏi của thực tiễn cuộc sống, nguyện vọng và lợi ích chính đáng của nhân dân.

Báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng chỉ rõ, qua số liệu tổng hợp của nhiều địa phương cho thấy, tỷ lệ các quyết định hành chính về đất đai bị khiếu nại, tố cáo chiếm khoảng 3% so với tổng số quyết định hành chính được ban hành. Tuy nhiên, trong tổng số quyết định hành chính về đất đai bị khiếu nại, tố cáo thì tỷ lệ khiếu nại, tố cáo đúng và có đúng, có sai chiếm 47,8%, có địa phương tỷ lệ này rất cao. Trong số các vụ được đưa ra xét xử tại Tòa án thì tỷ lệ khởi kiện đúng và đúng một phần chiếm 19,5%. Ủy ban Thường vụ Quốc hội kết luận “qua đó có thể thấy việc khiếu nại, tố cáo của công dân là có cơ sở, việc ra quyết định hành chính về đất đai của các cấp chính quyền còn nhiều thiếu sót, nếu không chỉ đạo quyết liệt, giải quyết triệt để sẽ tiềm ẩn những nguy cơ gây mất ổn định an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, tác động tiêu cực vào niềm tin, tâm lý, hành động của một bộ phận cán bộ và nhân dân đối với chính quyền“./.

 Bảo Anh (www.thanhtravietnam.vn)